Werken in de forensische zorg: “Ik vind gewoon dat ik heel tof werk heb!”

Mensen die door een psychotische kwetsbaarheid hun gedrag niet voldoende onder controle hebben, kunnen terecht op afdeling De Plecht binnen de Forensisch Psychiatrische Kliniek in Assen. Annelot van Peursem is sociotherapeut op deze afdeling en vertelt haar verhaal.
 
Zoektocht
“Binnen de afdeling werken we steeds aan ons doel, namelijk de patiënt begeleiden en behandelen zodat er een veilige terugkeer naar de maatschappij ontstaat. We willen de delictrisico’s verlagen en brengen de noodzakelijke signalering, beveiliging en begeleiding in kaart.” steekt Annelot van wal. “Op onze afdeling verblijven 13 patiënten. Veel van onze patiënten komen psychotisch bij ons op de afdeling. In meer of mindere mate. De eerste stap is stabilisatie. Dit ziet er per patiënt verschillend uit. Het is soms een hele zoektocht om patiënten te stabiliseren. Wat is er, naast adequate medicatie, nodig om de patiënt zijn toestandsbeeld te stabiliseren?” Zoektochten waar Annelot zich graag mee bezig houdt, samen met haar multidisciplinaire team.

Maatwerk
“Patiënten krijgen allemaal een weekprogramma waarin dagelijks, maandag t/m vrijdag, een programma wordt aangeboden. Gezien complexiteit wordt er op de Plecht maatwerk geleverd. Het programma is daarom veelal op het individu gericht. Denk aan diverse therapieën, onderwijs, groepsmomenten, sporten, arbeidstherapie en trainingen. Naast het volgen van het programma, richten we ons ook op de algemene dagelijkse levensbehoefte, zoals het terugbrengen van een adequaat dag- en nachtritme, het schoon houden van je kamer, wasjes draaien koken voor de groep, etc.”

De behandeling
“De eerste drie maanden is voornamelijk een observatie periode. Daarna volgt een behandelplan bespreking en worden er diverse doelen gesteld. De relatie tussen de psychotische kwetsbaarheid en het gepleegde delict en het toewerken naar een delictvrij bestaan, staat centraal in de behandeling. Wat hiervoor nodig is, wordt onder andere besproken in de behandelplanbespreking. Als sociotherapeut ben je coach van één of meerdere patiënten. Je bereidt de behandelplanbespreking voor vanuit sociotherapeutisch oogpunt. Als coach heb je wekelijks, of tweewekelijks, maar net waar de behoefte en noodzaak ligt, gesprekken met de patiënt. Je checkt hoe het met de ander gaat, hoe gaat het verblijven in de groep, zijn er zaken die moeilijk zijn of die echt anders moeten, zo ja: wat? Er worden ineens dingen voor je bepaald waarop je geen of weinig invloed hebt. Denk bijvoorbeeld aan de maaltijden die verstrekt worden. Tweemaal per week komen die uit de reguliere keuken. Ja, je kan wel kiezen uit bepaalde menu’s, maar echt volledige vrijheid in wat je eet heb je niet. Daarnaast leef je met twaalf anderen op een groep, allemaal psychotisch kwetsbare mensen. Je moet maar een buurman hebben die schreeuwt tegen zijn stemmen, dat kan voor iemand heel beangstigend zijn. Daarnaast moet er niet vergeten worden dat de patiënt in behandeling is op basis van de uitspraak van de rechter, niet omdat de patiënt vanuit intrinsieke motivatie behandeling wil volgen. De kunst is om ondanks dat, de samenwerking op te zoeken en elkaar te vinden waar dit kan.”

Broederschap
De complexiteit van de doelgroep, het bijzondere werk en de verbondenheid tussen de collega’s maken het werk van Annelot de moeite waard. “Iedere patiënt is weer zo verschillend. Je moet steeds weer opnieuw bekijken wat de degene nodig heeft”, vertelt Annelot. “Ik maak bijzondere dingen mee, soms bizar zelfs, maar juist dat maakt mijn werk zo leuk. Binnen onze afdeling - eigenlijk binnen de hele FPK - heerst er een gevoel van broederschap of kameraadschap. Natuurlijk hebben we onze eigen afdelingen, maar als er iets aan de hand is, dan staan we er met elkaar, voor elkaar en voor de patiënt. Dat is een heel sterk gevoel. We zorgen met z'n allen voor onze patiënten, zodat ze op een veilige manier terug kunnen keren in de maatschappij.”

Vertrouwen
Annelot haalt veel voldoening uit de stappen die patiënten maken. “Hoewel dat soms hele kleine stappen zijn”, vult Annelot aan. “Maar juist die kleine succesmomenten zijn heel waardevol. We hebben bijvoorbeeld patiënten die heel bang zijn voor de buitenwereld en die het heel fijn vinden om binnen te zitten. Zelfs als dat betekent dat ze opgesloten zitten. Die mensen moet je weer vertrouwen geven om naar buiten te kunnen gaan en ‘klaar stomen’ voor de buitenwereld. Als de patiënt dan aangeeft de uitdaging aan te willen gaan, geeft dat een fantastisch gevoel en krijg ik energie om te onderzoeken wat ervoor nodig is om op verlof te gaan.”
 
Begeleiding en balans
Kunnen relativeren, stevig in je schoenen staan en je kwetsbaar op durven stellen naar je collega’s zijn wel eigenschappen die je moet beheersen binnen dit werk. “Wanneer je begint met het werk heb je nog veel te leren, maar ook als je al jaren werkt binnen de kliniek, blijf je leren”, voegt Annelot toe. “Alle collega’s, zowel nieuwe als mensen die hier al langer werken, hebben een coach binnen de kliniek. Iemand die naast je staat en met wie je je twijfels of zorgen kunt bespreken. Het is een heel prettig idee dat je met iemand kunt sparren over je werk of bijvoorbeeld over de keuzes die je hebt gemaakt. Het werk wat we uitvoeren is vaak complex, het is meebewegen met de patiënt, maar ook grenzen stellen. Steeds weer opnieuw kijken of we de alles goed uitvoeren of dat er bijgesteld moet worden. De uitdaging binnen ons werk is het vinden van de balans tussen het zien van de patiënt en aansluiten bij zijn/haar behoeften en de veiligheid door continu een forensische blik te hebben. Dit betekent dat je denkt om de veiligheid. Het gaat hierbij om de veiligheid van de patiënt, de groep, medewerkers en de maatschappij.”
 
Tof werk
Annelot: “Ik vind mijn werk gewoon heel tof. Ik heb een leuk en deskundig team, fijne collega’s en geen dag is het zelfde. Er kunnen rustige dagen tussen zitten, maar ook heel drukke dagen waarbij je veel moet schakelen, daar houd ik van. Als ik na een vrij weekend weer in de kliniek kom, kan er zomaar veel veranderd zijn. Ik vind de doelgroep leuk om mee te werken. Het is ontzettend divers waarbij elke patiënt weer vraagt om een andere benadering. Wat bij de één werkt, hoeft niet bij de ander te werken. Ik kan het allemaal vertellen, maar ik kan alleen maar zeggen: als dit je nu leuk lijkt, laat je dan niet tegenhouden door ‘verhalen’ of omdat je het misschien wel spannend vindt, want dat hoeft helemaal niet. Kom gewoon eens binnen kijken in deze gesloten wereld, je bent welkom. Ik denk dat je het namelijk echt zelf eens moet ervaren. 

Om mensen wat te vertellen over dit ‘gesloten werkveld’, ben ik ook begonnen met het posten van verhalen op Social Media. Iets wat ik ontzettend leuk vind om te doen, omdat ik een eerlijk beeld wil geven van het werken binnen een forensisch psychiatrische kliniek.”

Je kunt Annelot volgen via Facebook en Instragram.